سیره نبوی «منطق عملی» (کتاب)

کتاب «سیرۀ نبوى، منطق عملى» تألیف مصطفی دلشاد تهرانی، در سه جلد (سیره فردی، سیره اجتماعی و سیره مدیریتی) نگارش شده‌است. این کتاب با مراجعه به منابع متعدد تاریخى، فقهى، کلامى و ادبى، به بررسى زندگى، منش و اصول عملى در سیرۀ پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) به عنوان گنجینه‌اى بس گرانبها مى‌پردازد. آن چه تحت عنوان سیرۀ نبوى (منطق عملى) تدوین شده است، با انگیزۀ پرداختنى دوباره به کتاب و سنّت و مرورى در اصول برخاسته از سیرۀ نبىّ اکرم بوده است.

محتوای کتاب

کتاب «سیرۀ نبوى، منطق عملى» مشتمل بر سه جلد (سیره فردی، سیره اجتماعی و سیره مدیریتی) ‌است.

• دفتر اول: سیرۀ فردى؛ در جلد اول ابعاد فردی زندگی حضرت محمد (صلی الله علیه وآله) مورد بررسی قرار گرفته‌است. این جلد دو بخش مهم دارد: در بخش ابتدایی به اهمیت و جایگاه الگوگیری و شناخت سیره و روش پرداخته شده‌است. نویسنده در بخش دوم وارد زندگی فردی محمد بن عبدالله شده و آن را از منظر روایات بررسی می‌کند. مؤلف در بخش «سیرۀ فردى» با اشاره به ضرورت بحث در سیره، به بحث دربارۀ واژۀ «سیره» و پیشینۀ کاربرد اصطلاحى این واژه و سیرۀ ثابت یا متغیر و... پرداخته و سپس به بررسى سیرۀ فردى پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) در این موضوعات مى‌پردازد: اصل حفظ حدود اللّه، اصل کیفیت استخدام وسیله، اصل اعتدال، اصل زهد، اصل ساده زیستى، اصل تفکر و تدبّر، اصل حرّیت، اصل استقلال، اصل عزّت، اصل عدم تکلّف، اصل نظم و انضباط و اصل صبر و استقامت.

• دفتر دوم: سیرۀ اجتماعی؛ در این دفتر به اصول سیرۀ اجتماعى پرداخته شده که اسلام اساس آئین خود را بر پایۀ اجتماع قرار داده است و التزام به منطق عملى پیام‌آور آن، ضامن کرامت و عزت مردمان، رهایى و سیادت مستضعفان، زوال و شکست مستکبران و سلامت و عدالت براى همگان است. اصولى که در این دفتر مورد بررسى قرار مى‌گیرند بدین شرح است: اصل رفق و مدارا، اصل تکریم، اصل عدم مداهنه، اصل عدم استرحام، اصل عدم انظلام، اصل عدالت اجتماعى، اصل شورا، اصل اهتمام براى مستضعفان، اصل مقابله با مستکبران، اصل مساوات، اصل أخوّت و اصل تعاون.

• دفتر سوم: سیرۀ مدیریتى؛ مدیریت علم و هنر برنامه‌ریزى، متشکل و هماهنگ کردن، رهبرى و کنترل فعالیت‌هاى مختلف به منظور نیل به هدفى مشخص و تدبیر امور در عرصه‌هاى مختلف است و این علم و هنر در زیباترین و والاترین چهره‌اش در سیرۀ نبوى قابل مشاهده است. با تمسک به اصول سیرۀ نبوى است که تحولى اساسى در روابط زمامداران و مردمان فراهم و سیر به سوى مقصد کمال میسّر مى‌شود. آن چه در این دفتر آمده توشه‌اى است در این جهت. در این دفتر اصول ذیل مورد بررسى قرار مى‌گیرد: اصل اصلاح رابطۀ خود و خدا، اصل رحمت و محبت، اصل شرح صدر، اصل رعایت اهلیت، اصل تبعیت و اطاعت، اصل تفویض اختیار و مسئولیت خواهى، اصل انضباط و جدّیت، اصل تصمیم گیرى، اصل پایبندى به عهد و پیمان، اصل عدم احتجاب، اصل جلوگیرى از سوء استفادۀ اطرافیان و وابستگان، اصل توجیه امور، اصل نصیحت و انتقاد متقابل و اصل برپا داشتن حق و عدل.

منابع

• ویکی نور